Қашанда әкенің балаға деген берер тәрбиесі ерекше. Бала әкеге қарап бой түзейтінін ескерсек, кез-келген ер адам әке болу үшін алдымен өзінің жүріс-тұрысын дұрыстап алғаны маңызды. Ата-ана балаға деген мейірімін күн сайын көрсетіп, онымен бірге балаша ойнаса кез-келген баланың өмірі позитивті жағына өзгерері сөзсіз. Ендеше, балаға арнайы көңіл бөлудің ерекшелігіне байланысты қысқаша әңгімеге тоқталып кетелік.
Бір ұстаздың әңгімесінен:
Бір күні үйде кезекті семинардың алдында қағаздарымды реттеп отырған едім. Кенет орта бойлы бір кісі кіріп келді. Жайдары жүзінен бақыттың лебі есетіндей, жаныма келген бойда маған:
– Ұстаз, қолыңыздан сүйсем рұқсат па? – деді. Жігіттің көңілін жықпайын деп:
– Қаласаң, қолымнан емес бетімнен сүй. Ол қапсырып құшақтаған бойда бетімнен сүйді.
– Иә, жігітім, не үшін қолымнан сүйгің келді?
Қонағым ағынан жарыла кетті.
– Ұстаз, осыдан нақ үш жыл бұрын сіздің семинарыңызға қатыстым. Білесіз бе, менің өмірім тап сол күннен бастап толықтай өзгеріске ұшырады. Сол семинардан кейін отбасыма бақыт құсы қонды. Сізге алғыс айтып, қолыңызды сүйгім келді.
– Соншалықты не айтып едім?
– Үш жыл бұрын жұмыс барысымен қалаға келіп, сіздің бір семинарыңызға қатысу нәсіп болды. Семинарыңызды қорытындылай келе: «Адам өмірінің ең маңызды кезеңі – балалық шағы. Балалық шақтың қызығына тойып өспеген сәбидің алдағы өмірінде бақытты болуы екі талай. Ата-ананың ең басты міндеті – ойын баласының ойынға қалауынша қандыра білуінде. Бұл – әрбір әкенің басты міндеті» деген болатынсыз. Мен осы сөздеріңізді естіген сәтте терең ойға шомылдым. Әке болып баламды қандай қуанышқа бөледім? Бұндай сұраққа бұрын-соңды бас қатырмаған едім. Ойлап қарасам, өмірімде баламды қуантуға, ойнатуға немесе көңіл бөлуге еш әрекет жасамаппын. Тоғыз жастағы ұлым мені көре сала, ұнжырғасы түсіп, көзіме көрінбеуге тырысады. Не үшін менен құтылуға асығатынын білемісіз, ұстаз?
– Не үшін?
– Өйткені, баламды көрісімен мен: «үй тапсырмасын орындадың ба?» деген сұрақтан бастайтынмын. Ұлым төмен қарап, орындамаған түр танытады. Ашуға булығып, ауыр сөздер айтып, баламды қатты сөгетінмін. Сіздің семинарыңыз біткесін жол бойы ойландым. Содан не керек, үйге келіп, әйеліммен ақылдасуды жөн көрдім. Кешкісін балам ұйықтағасын жұбайымды үстел басына шақырып: «Бүгін мен керемет бір семинарға қатыстым. Бала тәрбиесіне қатысты көп пайдалы кеңестер алдым. Түсінгенім, біз баламызға жақсы ата-ана бола алмай жүрген сыңайлымыз. Мейлі, сабағын оқымаса оқымай-ақ қойсын. Ең бастысы, балалық шақтың қызығынан құр қалмаса деймін. Қалай ойлайсың?» дедім.
Әйелім маған: – Сен не деп отырсың? Қанша уақытыңды құртып барғандағы естігенің осы бос сөздер ме? «Оқымаса оқымасын» дегенің қай сасқаның? Оқиды! Оқуға міндетті! Басқа балалардан қай жері кем бұның? – деп түсіне алмады. Алайда, әйеліме кінә тақпаймын. Қандай ана өз баласының жаман болғанын қаласын.
– Содан не болды?
– Әйелімді үш күн жүріп әзер көндірдім. Ақырында «не істесең де өзің білші» деген жауап алдым. Кешкісін жұмыстан келгесін баламнан әдеттегіден бөлек көңіл-күймен: «Бүгін достарыңмен көңілің қалағанша асыр салып ойнай алдың ба?» деп сұрадым. Ол да жоқ мағынасына келетін ишарат білдірді. Жылдам жұмыс киімімді ауыстырып: «Олай болса неге ойнамасқа» деп, баламды аулаға алып шықтым. Біздің сыртқа шыққанымызды көрген баламның достары да жинала кетті. Сол күні кешкі алтыдан қас қарайғанға дейін көшеде ойнадық. Жаңылмасам сегіз-тоғыздар шамасында үйге кірдік. Бір керемет күн болды. Үсті-басымыз шаңға малынғасын екеуміз бірге шомылып та алдық. Жуынып болғасын баламды сүртіндірдім. Өмірімде бұрын-соңды мұндай керемет күн өткізген емеспін. Осыдан соң жұмыстан келісімен кешкісін екеуміз ойынға шығуды әдетке айналдырдық. Бұрын балам менен қашушы еді, енді міне асыға күтіп отыратын болды. Осылай әр күніміз жалғаса берді. Жетінші немесе сегізінші күні балам екеуміз сырттан келіп, жуынып, үстін құрғатып жатқанымда, балам қолымнан қысып ұстап: «Әке, мен сізді өте қатты жақсы көремін!» деді.Тілім байланып сөйлей алмадым. Жүзімді жас жуып кетті. Өксік көмейіме тақалып, үнсіз жылай бердім. Ұстаз білесіз бе?
– Нені айналайын?
– Менің қанадай жаман әке болғанымды. Өмірімде бауыр етім баламнан әлгі сөзді алғаш рет естідім. Егер өмірден бала жүрегінен шыққан жылы сөзді ести алмағанымда қандай ғапыл күй кешер едім.
– Олай деме! Ең бастысы дер кезінде мәселені ушықтырмай реттей алыпсың. Кейбір кісілер әлі күнге қаталдық танытып, бала көңіліне қаяу түсіреді.
– Бір күні баламның сынып жетекшісі ата-ана жиналысына шақырды. Әйелімді бірге баруға көндіруге қанша тырыссам да, онымнан ештеңе шықпады. Мұғалімдердің, одан қалса басқа ата-аналардың шағымынан әбден шаршаса керек. Жалғыз баруға тура келді. Жиналысқа кешігіп келдім. Не де болса шағымды ең соңынан естиін деп, артқы орындыққа отырдым. Жиналыс бітті, ата-аналар сынып жетекшісімен жеке-жеке жолығып жатыр. Бәрі жұмыстарын бітіріп кетті, кезек маған да келді. Алдыңғы партаға жайғастым. Сынып жетекшісі бетіме қарап жымиып:
– Айтыңызшы сіз балаңызға не істедіңіз? – деді. Мен де сасқанымнан:
– Үлгерімі мүлде жаман ба? – дедім.
– Сіз айтыңызшы құпия болмаса, расымен балаңызға не істедіңіз?
– Қандай да бір ата-анадан менің баламның үстінен шағым түсті ме? Әлде үлгерімі мүлде нашар болғаны ма? - деп одан әрі алаңдай түстім.
– Жоқ! Мүлде олай емес. Керісінше, аз уақыттың ішінде балаңыздың сабақ үлгерімі, тәртібі, тіпті, мінезіне дейін күрт өзгерді. Бұрын сабағына селқос қарайтын, күніге сыныптағы достарын ренжітіп ескерту алатын.Айтыңызшы, қандай амалға бардыңыз?
Мен көңілім босап сол жерде кідіріп отырып қалдым. Іштей «Құдайым-ау, балапанымды өз қолыммен қор қылып жүрген екенмін ғой» деп үйге келдім. Есікті ашқан әйелім босаған көңілімді жүзімнен көріп:
– Не болды, үлгерімі мүлдем нашар ма? – деп сұрады. Мән жайды білгеннен кейін әйелімнің де көңілі орнына түсіп одан кейін балаға деген көзқарасымыз жақсы жағына өзгерді. Міне, енді сіздің алдыңызға келіп тұрмын.
Ұстаз, сізге алғысым шексіз. Маған бақытқа жетудің жолын сіз көрсетпегенде бүгінгі отбасымның жағдайы қалай боларын білмедім. Сол күннен бері бақытты шаңырақ астында өмір сүріп жатқан жайымыз бар. Осы себепті сізге келіп сәлем беріп, қолыңыздан сүйіп кетуді жөн көрдім. Сізге Алла разы болғай!
Жалғас АСХАТҰЛЫ
